KAIOLAK, GUARDASOLAK ETA BURBUILAK

Javier Echepare 

Jaulas, paraguas y burbujas

Como paradigmas para la producción espacial en arquitectura y otras arquitecturas de la promiscuidad

Javier Echepare arkitektoak, eskolan bertan ikasketak egindakoa, arkitekturaren inguruan kaiolak, guardasolak eta burbuilei buruzko hitzaldi bat azaldu zigun.

Hitzaldian elementu bakoitzaren azterketa egin zuen, eraikin bat diseinatzean forma ezberdinen arabera eratzen den habitatari buruz. Garrantzi handia emanez proportzioei, gauzak angelu guztietatik ikusi behar direla azalduz.

 Kaiolen kasuan, bere azalpena argia izan zen, berez kaiola kaiolan bertan egiten denaren ideiaren kontra joaten den espazioa izaten saiatzen da, hau da, kanpoaldeko egoeren antzera izatea saiatzen da. Kanpoko eta barneko erlazioa fluidoa izaten, limitea lausotuz.

Adibidez, Cedric Pricek itxiturak mugatara eramaten ditu, berak eraikitako kaiola dela eta. Baita Echeparek Farnsworth etxea kaiolenetarik txarrena zela esan zuen ere, saiakeran txarto atera baitzitzaion Mieseri kanpo-barru arteko erlazio hori.

Guardasolak bi ezaugarri garrantzitsu ditu habitat bat eratzean; ez duela fatxadarik, baina aldi berean kanpoko arazoetatik babesteko gaitasuna duela era batean edo bestean.

Adibide giza, Bruselaseko pabilioia izendatu zuen Echeparek.

 Eta burbuilak tentsioarekin erlazionatu zituen, kanpoko eta barruko muga puntua bilatzen saiatzen direnak. Jacques Cousteau-ren itsaspeko habitata adibidez, oso ondo adierazten duena kanpoa eta barruaren arteko erlazio estua baina aldi berean hain desberdina dena.

 

Eta azkenean, arkitektura anbiguo eta nahasiari buruz hitz egin zuen, promiskuoa. Pertsonen formekin, bizitzarekin erlazio gehiago duten formekin, errealagoak direnak. 

LA BUENA VIDA

WARHOL AT THE FACTORY: de las comunas freudomarxistas al loft  neoyorquino

Iñaki Ábalos, donostiarra den arkitektoa, “LA BUENA VIDA” liburuan habitat kontzeptuaren inguruan 7 bizimodu kontzeptu desberdinak aztertzen ditu, baina hemen aztertuko duguna liburuaren bosgarren kapitulua izango da, “Warhol and the Factory: de las comunas freudomarxistas al loft neoyorquino".

Kapitulu honek nola komuna batetik New Yorkeko 80.mendean famatuenen ziren loft-etara ailegatzen den azaltzen du. Eta horretarako Andy Warholek NYeko 47 kalean eratu zuen Factory izeneko habitata erreferentzia giza hartu egin da.

Esan daiteke, komuna bat habitatzeko era bat dela, pentsatzeko, baina baita arkitektonikoki eraikitako leku pribatu bat ere, bere sorrera antolaketa sozial desberdinei dagokiona. Hau, mundua bateratzen duen ikasteko ardatz sozial berri bat izango da eta honen barruan ez da inolako nagusikeriarik egongo. Leku hauetan momentuan nagusi den kulturaren kontra joaten dira, askotan okupa bezela baitaude.

Eta antzeko gauza bat eratu zen honen inguruan baina, esan dezakegu “sofistikatuagoa” izango zena, hau da, Manhattanen eratutako tribuak bizitzeko arte berri baten bila zeuden, familiaren ideia bizitzaren proiektu nagusi bezela albo batean utziz, eta bizitzaren plazerez gozatzean zentratuagoa zegoen bizitzeko era sortuz, batez ere Parisen eta Berlinen hasia. Orduan NYeko loft-a eratuko da.

Loft bat bolumen handiko tailer-etxe bat izango zen, non, lan kreatiboa, bai banakakoa zein taldekakoa, erosotasuna, luxua, ordena eta intimitatearen gainetik egongo zen. Leku hauek inprobisatuak ziren, desordenatuak, baina hiriaren zentroan kokatuak egon behar zirenak. Loft-a arte galeria bezela izango zen, eta hiria natura bezela. Hauetan altzariak etab. birziklatzen ziren eta erabilera berriak emango zitzaien, ohikoa ez den leku bat eratzeko.

Orduan, Andy Warholen Factory agertzen da, honek dana nahi du, baina gauza bakoitzetik hoberena, eta horretan ezaguna egiten hasi zen, jende famatua bere loft-era joanez eta honetan festak, bilerak, ekintzak etab. eginez. Berez, Andy Warhol Factory proiektatzean nahiko bitxia izan zen garairako, dana plata kolorez eginik, berrerabilitako altzariak erabiliz etab. baina momentuan “boom” bezela izan zen, loft-a espazio dotorea bihurtuz, espazio dotorea jende eleganteentzat.

Beraz, zein ezaugarri izango dute komunean etxe komuna, loft-ak, Warholen Factory honetan sartuz, eta etxe okupak?

Garaiko etxe normal baten erabileratik at zeudela, pribatutasunaren kontzeptua minimoetara eramaten baitute, tabu sozial eta sexualak askatuz. Kualidadeak, gaitasunak, kalidadearen gainetik agertuz, orain merkea hobea izanik eta dana umore onarekin antolatuz.

GREEN ROOFS

Berotze globalaren efektuei aurre egitera laguntzen duen hiri handietako terrazetako joera izaten hasi da. Alferrik galduta egon ohi diren terrazei funtzionaltasuna emateko era izanda.

Green Roofs-en helburuetako bat eraikin handiak eraikitzen hasi zirenean kendu zen berdea itzultzea da.

Horretarako, eraikinetako sabaiak egokitzen dira landarako erabili ahal izateko. Landarez estalita egoteko gaitasuna duten terrazak geroz eta gehiago izanda, handiagoa izango da askatutako oxigeno kopurua, airean dauden gas kutsatzaileak murriztuz. Kutsadura arazoak dituzten hirientzako izugarrizko ideia ona izanda.

Beste abantaila garrantzitsua euriteen bitartean kalera doazen ur kantitateak asko gutxitzen direla da, estoldek eta iturbide-sistemek kolapsatzen saihestuz, zeramika zoruak eta mintzak ez baitute soberako ura zurgatzen eta landareak bai. Hau da, hiri-uholdeetako arazoa txikiagotzen du era garrantzitsuan.

Baina abantailak ez dira komunitatearentzat bakarrik, bertako biztanleak sistema honen onurak esperimentatu ahal izango dutelako ere. Landare-lur kapak isolatzaile giza lan egiten baitu, bai soinu eta tenperaturarako. Honek, energia erabilpena nabari jeistea laguntzen du.

Gaur egun geroz eta “Green Roof” gehiago eraikitzen ari dira, sabai laua duten edozein eraikinetan koka daitekeelako, baina baita aldapa duten sabaietan ere.

Sistema honetan hainbat geruza parte hartzen dute: lehenengo sabaiaren gainean inklinazio arin bat egon behar da; honen gainean geomintz bat ipintzen da gainazala iragazgaitza bihurtzeko; jarraian, drainatze gelaxka ipintzen da, ura pasatzen uzten duena baina lurra ez; honen gainean lamina geotextila, landareen sustraiak eraikinaren egiturara ailegatu ez daitezen; ondoren, lurra, ahal bada landare-lurra arinagoa baita eta lur naturala baino proteina gehiago dituelako; eta azkenik, landaredia.

Pertsonalki, Daniel Roehr, British Columbia unibertsitateko irakasleak eman zigun hitzaldia oso interesgarria iruditu zitzaidan. Batez ere arkitektoei interesa jartzean ipini zion interesagatik. Berez, berarentzat, Green Roof bat bere kabuz lan egiteko kapaz izan behar da, hau da, energia elektrikorik gabe. 
Dena den, arkitekto bat landaredian, uran, CO2an eta horren inguruko gaietan espezializatuak diren pertsonekin elkartu behar da proiektu bat egiteko.

Horregatik hainbat ondorio atera ziren hitzaldian; lehengoa, oso garrantzitsua dela eraikin baten sistemak batera eta guztiak elkarlanean egitea, eta bigarrena, sistemarik garrantzitsu eta eraginkorrena zein den ezagutzea bere kokapena ezartzeko. 

TRINITATE PLAZA

LUIS PEÑA GANCHEGUI

Luis Peña Ganchegui 1976. urtean Bartzelonan arkitektura irakasle giza hasi zen eta, hurrengo urtean Donostiako arkitektura eskola eraiki zuen, Bartzelonako unibertsitatearen menpe egonda.

Bere lanen artean 1963an Donostiako alde zaharrean eraikitako Trinitate Plaza dago, udaletxeko arkitekto izanda egin zuena. Plaza hau harresien eraistearen 100. urteurrena ospatzeko eraiki zen, hasiera batean frontoi eta bolatoki bezala. Baina ez zuen bera bakarrik egin, udaletxeko delineatzaileak eta herriak berak ere egin baitzuten, Gancheguik plazari aldaketa batzuk eman zizkion, hala nola; frontoia baxuago egiten du pilotaren ibilbidean antzera egiteko, bolatokia estaltzen du eta oso garrantzitsua dena plazarako, multzoari batasuna ematen baitio, inguru osotik zehar ipintzen duen maileria da, egindako materialarekin batera, dena homogeneo geratzeko.

Baina plaza asko aldatu da, zoritxarrez. Era batean babesteko asmoz itxi zuten eta gertu dagoen ikastetxe baten kirol patio bezala erabiltzen hasi ziren, eta baita inguratzen zuen eraikin bat bota zuten ere askoz modernoago zen beste bat ipintzeko, horrek plazari itxura guztiz aldatu dio eta gaur egun ez du zerikusirik bere garaian zegoenarekin konparatuz.

Plaza honetan espazio desberdinak topa ditzakegu, besteak beste; sarrera, plaza inguratzen duten eskailera eta arrapalak, plazan dagoen frontoia, aurrekaldean topa dezakegun bolatokia goian duen “terraza”-rekin, plazaren itxituran laguntzen duten Santa Maria del Coro basilika eta San Telmo museoa eta plazari batasuna ematen laguntzen duen eskailera, bai bolatoki ondoan aurkitzen dena baita bolatokiaren aurrean dagoena ere.