LA BUENA VIDA

WARHOL AT THE FACTORY: de las comunas freudomarxistas al loft  neoyorquino

Iñaki Ábalos, donostiarra den arkitektoa, “LA BUENA VIDA” liburuan habitat kontzeptuaren inguruan 7 bizimodu kontzeptu desberdinak aztertzen ditu, baina hemen aztertuko duguna liburuaren bosgarren kapitulua izango da, “Warhol and the Factory: de las comunas freudomarxistas al loft neoyorquino".

Kapitulu honek nola komuna batetik New Yorkeko 80.mendean famatuenen ziren loft-etara ailegatzen den azaltzen du. Eta horretarako Andy Warholek NYeko 47 kalean eratu zuen Factory izeneko habitata erreferentzia giza hartu egin da.

Esan daiteke, komuna bat habitatzeko era bat dela, pentsatzeko, baina baita arkitektonikoki eraikitako leku pribatu bat ere, bere sorrera antolaketa sozial desberdinei dagokiona. Hau, mundua bateratzen duen ikasteko ardatz sozial berri bat izango da eta honen barruan ez da inolako nagusikeriarik egongo. Leku hauetan momentuan nagusi den kulturaren kontra joaten dira, askotan okupa bezela baitaude.

Eta antzeko gauza bat eratu zen honen inguruan baina, esan dezakegu “sofistikatuagoa” izango zena, hau da, Manhattanen eratutako tribuak bizitzeko arte berri baten bila zeuden, familiaren ideia bizitzaren proiektu nagusi bezela albo batean utziz, eta bizitzaren plazerez gozatzean zentratuagoa zegoen bizitzeko era sortuz, batez ere Parisen eta Berlinen hasia. Orduan NYeko loft-a eratuko da.

Loft bat bolumen handiko tailer-etxe bat izango zen, non, lan kreatiboa, bai banakakoa zein taldekakoa, erosotasuna, luxua, ordena eta intimitatearen gainetik egongo zen. Leku hauek inprobisatuak ziren, desordenatuak, baina hiriaren zentroan kokatuak egon behar zirenak. Loft-a arte galeria bezela izango zen, eta hiria natura bezela. Hauetan altzariak etab. birziklatzen ziren eta erabilera berriak emango zitzaien, ohikoa ez den leku bat eratzeko.

Orduan, Andy Warholen Factory agertzen da, honek dana nahi du, baina gauza bakoitzetik hoberena, eta horretan ezaguna egiten hasi zen, jende famatua bere loft-era joanez eta honetan festak, bilerak, ekintzak etab. eginez. Berez, Andy Warhol Factory proiektatzean nahiko bitxia izan zen garairako, dana plata kolorez eginik, berrerabilitako altzariak erabiliz etab. baina momentuan “boom” bezela izan zen, loft-a espazio dotorea bihurtuz, espazio dotorea jende eleganteentzat.

Beraz, zein ezaugarri izango dute komunean etxe komuna, loft-ak, Warholen Factory honetan sartuz, eta etxe okupak?

Garaiko etxe normal baten erabileratik at zeudela, pribatutasunaren kontzeptua minimoetara eramaten baitute, tabu sozial eta sexualak askatuz. Kualidadeak, gaitasunak, kalidadearen gainetik agertuz, orain merkea hobea izanik eta dana umore onarekin antolatuz.